Academie­straat 10

Academiestraat tekeningen PZ binnen hoofdgebouw

Gang van het oude klooster, later academie van Franeker, daarna Psychatrisch Ziekenhuis.

Academiestraat 10 voormalig Academiegebouw

In het eerste gebouw was de technische dienst van de PZ gevestigd. Onder het gebouw de verwarmingsketels die het hele complex verwarmde. Vandaar die hekwerken deze zorgden voor verse lucht voor de verwarming ketels. Wiebren van der Vaart heeft hier vele jaren gewerkt. Was ook hooft van de eigen brandweer van de PZ. Gat in de muur van de wal waar het afvalwater uit stroomde zorgde er voor dat het ijs in de gracht moeilijk bevroor.

Plattegrond der gebouwen van het Athenaeum

Luchtffoto van alle gebouwen van de PZ

Klooster, later in gebruik als Academiegebouw

Groenteboer Hedzer Pekel brengt groente bij het psychiatrisch ziekenhuis. Het zijn 5 kisten bananen en 5 kisten sinasappels. Op de foto staan ook Dhr. Feike Nauta. Werkte daar als een manusje van alles bij de facilitaire dienst. Ook op de foto Jelle Kuiken uit Tzummarum.

Het oude klooster en later universiteit van Franeker. De klok is overgebleven van de Kloosterkapel die aan de Vijverstraat stond.

Academiestraat van bovenaf gezien.

Academiestraat, het in 1468 gebouwde Kruisherenklooster werd in 1580 opgeheven en is toen naar de Academie overgegaan

Academiestraat 10.

Academiestraat 10

Academiestraat 10

Academiestraat 10

Academiestraat 10

Academiestraat 10

Academiestraat 10

Academiestraat 10

Academiestraat 10. de oude Kloostergang, van zuid naar noord

Academiestraat 10. De oude Kloostergang van noord naar zuid, in 1940 gerestaureerd

De voormalige oranjerie van de Universiteit. Hier omgebouwd tot een afdeling van het Psychiatrisch Ziekenhuis

Observatie afdeling van de vrouwen afdeling van het Academiegasthuis. (Psychiatrisch Ziekenhuis)

Het Psychiatrisch Ziekenhuis aan de Academiestraat 10

Tegel met de klok die staat op het oude universiteitsgebouw

Tegeltje met een afbeelding van de klok van de Franeker Academie

Koffie kopje van het psychiatrisch Ziekenhuis

Psychiatrisch Ziekenhuis "Binnen"

Academiestraat 10

Binnenplaats van het Psychiatrisch ziekenhuis in de binnenstad. Het pand rechts op de foto staat met de achterzijde tegen de Oranjerie van de Academie. Het achterste pand is het eerste stuk van de Academistraat ( vroegere nummers 2,3,8,9)

Binnenplaats van het Psychiatrisch ziekenhuis in de binnenstad. Rechts achter is het oude Academiegebouw (daarvoor Klooster; Het kruisherenklooster in Franeker was een klooster van de kruisbroeders, en werd opgericht in 1468. In 1580 werden de kruisbroeders slachtoffer van de Reformatie en werd in 1885 gebruik in genomen door de Academie van Franeker)

Nicolaas Bernardus de Filtere rechts op de foto en schoenmaker van de PZ Willem Terhorne in 1916.

Ingang Academie Gasthuis Psychiatrische Inrichting Franeker (Zwart) ( Achterzijde: Kristalsuiker Suiker Unie Groningen Postbus 113 Tel. 050-88288)

Ingang Academie Gasthuis Psychiatrische Inrichting Franeker (Groen) ( Achterzijde: FG Groningen Postbus 113 Tel. 05900-26341)

Wandschildering Lammerts van Buerenzaal Psychiatrische Inrichting Franeker ( Donker geel)( Achterzijde: Kristalsuiker Suiker Unie Groningen Postbus 113 Tel.05900-26341)

Wandschildering Lammerts van Buerenzaal Psychiatrische Inrichting Franeker (Geel)( Achterzijde: Kristalsuiker Suiker Unie Groningen Postbus 113 Tel.05900-26341)

Famke - sikest in ynmoaie baen? Kom den by us - 't sil dy fest wol foldwaen PSYCHIATRISCH INRICHTING FRANEKER ( Achterzijde: Kristalsuiker C.S.M. W. v Van Oordt & Co Rotterdam Telefoon 56500)

PSYCHIATRISCH INRICHTING FRANEKER ( Achterzijde: Kristalsuiker C.S.M. W. v Van Oordt & Co Rotterdam Telefoon 56500)

Personeel van het Psychiatrisch Ziekenhuis poseert voor de camera.

Personeel van het Psychiatrisch Ziekenhuis poseert voor de camera.

Personeel van het Psychiatrisch Ziekenhuis poseert voor de camera.

De Orangerie van de Franeker Academie.

Slaapzaal van het Psychiatrisch Ziekenhuis aan de Academiestraat.

Sneeuw in de Winter. Tuin van de Mannen afdeling van het Psychiatrisch Ziekenhuis.

De ingang van de vroegere Oranjerie van de Franeker Academie vanuit de oude Hortustuin. Hier de Mannenafdeling van het Academie Gasthuis.

Sneeuw in de Winter. Tuin van de Vrouwen afdeling van het Psychiatrisch Ziekenhuis.

Psychiatrisch Ziekenhuis.

Tuin van het Psychiatrisch Ziekenhuis.

Bedden in de Tuin van het Psychiatrisch Ziekenhuis.

Psychiatrisch Ziekenhuis.

Psychiatrisch Ziekenhuis. Het heeft in zijn bestaan verschillende benamingen gehad naar gelang de tijdgeest. Krankzinnigengesticht, Geneeskundig gesticht voor krankzinnigen, Psychiatrisch Inrichting, Psychiatrisch Ziekenhuis en GGZ instelling.

Psychiatrisch Ziekenhuis. Het heeft in zijn bestaan verschillende benamingen gehad naar gelang de tijdgeest. Krankzinnigengesticht, Geneeskundig gesticht voor krankzinnigen, Psychiatrisch Inrichting, Psychiatrisch Ziekenhuis en GGZ instelling.

Psychiatrisch Ziekenhuis. Het heeft in zijn bestaan verschillende benamingen gehad naar gelang de tijdgeest. Krankzinnigengesticht, Geneeskundig gesticht voor krankzinnigen, Psychiatrisch Inrichting, Psychiatrisch Ziekenhuis en GGZ instelling.

Psychiatrisch Ziekenhuis. Het heeft in zijn bestaan verschillende benamingen gehad naar gelang de tijdgeest. Krankzinnigengesticht, Geneeskundig gesticht voor krankzinnigen, Psychiatrisch Inrichting, Psychiatrisch Ziekenhuis en GGZ instelling.

Psychiatrisch Ziekenhuis. Het heeft in zijn bestaan verschillende benamingen gehad naar gelang de tijdgeest. Krankzinnigengesticht, Geneeskundig gesticht voor krankzinnigen, Psychiatrisch Inrichting, Psychiatrisch Ziekenhuis en GGZ instelling.

Psychiatrisch Ziekenhuis. Het heeft in zijn bestaan verschillende benamingen gehad naar gelang de tijdgeest. Krankzinnigengesticht, Geneeskundig gesticht voor krankzinnigen, Psychiatrisch Inrichting, Psychiatrisch Ziekenhuis en GGZ instelling. ( Kleur )

Personeel van het Psychiatrisch Ziekenhuis poseert voor de camera.

Gevelstenen: Op het terrein rond de huidige Academiestraat was van 1585-1811 de Franeker Academie gevestigd. Het witte gebouw met torentje is het voormalige Kruisbroederklooster uit 1468. Hierin waren de Academiebibliotheek en de Senaatskamer gevestigd. Aan de andere kant van dit gebouw was het terrein van de voormalige Hortus Botanicus met de Orangerie. Omstreeks 1850 werden de overige panden afgebroken en in 1869 werd hier het hoofdgebouw van het Psychiatrisch Ziekenhuis gebouwd.

Gevelstenen: Op het terrein rond de huidige Academiestraat was van 1585-1811 de Franeker Academie gevestigd. Het witte gebouw met torentje is het voormalige Kruisbroederklooster uit 1468. Hierin waren de Academiebibliotheek en de Senaatskamer gevestigd. Aan de andere kant van dit gebouw was het terrein van de voormalige Hortus Botanicus met de Orangerie. Omstreeks 1850 werden de overige panden afgebroken en in 1869 werd hier het hoofdgebouw van het Psychiatrisch Ziekenhuis gebouwd. Boven de hoofd-ingang zit een steen met de volgende tekst: “Op den 9 Julij 1869 is de eerste steen van dit gebouw gelegd door Petrus Lycklama a Nijeholt, burgemeester te dezer stede” (burgemeester Petrus Lycklama à Nijeholt leefde van 1842-1913)

Gevelstenen: In een zijgevel van het voormalige Academiegebouw aan de Academiestraat zijn op één grote vlakke muur dertien gevelstenen uit 1585 geplaatst, het jaar dat de Academie van Franeker werd gesticht. Ook de Westerpoort, die toegang tot Franeker gaf als je van de kant van Harlingen kwam, werd in datzelfde jaar (1585) gebouwd.

Gevelstenen: Twee gouden leeuwenfiguren met blauwe achtergrond: Het wapenschild van de provincie Friesland, opgehangen aan een heraldisch lint met knop. ( Afkomstig van de poort van de Academiegebouwen)

Gevelstenen: Het wapen van Franeker met klok en kroon, vastgehouden door twee vrouwfiguren. ( Afkomstig van de poort van de Academiegebouwen)

Gevelstenen: Het wapen van Graaf Willem Lodewijk van Nassau (1560-1620). Willem Lodewijk was in 1584 in Franeker uitgeroepen tot stadhouder van Friesland. Hij huwde in 1587 in de stins het Botniahuis met prinses Anna van Oranje (1562-1588). Het Botniahuis stond op de plaats waar later De Koornbeurs kwam. Vermoedelijk zat deze gevelsteen oorspronkelijk boven de ingang van die stins. Dit is nog te zien op een tekening van dat gebouw. Model en indeling vertonen namelijk grote overeen-komsten met deze steen.

Gevelstenen: “ANNO 1585”. De steen met het stichtingsjaar van de Franeker Academie. ( Afkomstig van de poort van de Academiegebouwen)

Gevelstenen: "Alliantiewapen van Johannes Pieters Ennema en Antje Ages Brunia. Zij huwden op 20-02-1670 te Franeker. Hierop zijn te zien: Een halve Friese adelaar, symbool van verbondenheid met het Duitse Rijk; Een hand, symbool van de arbeid; Een haan, symbool van de waakzaamheid; Drie Jacobsschelpen, genoemd naar de apostel Jacobus (de St. Jacobsdag was een belangrijke dag in Franeker); Een kronkelende slang met een appel in de bek, symbool van verdorvenheid en zonde; Een vlucht van drie vogels die naar het centrum van deze voorstelling vliegen; Een klein hartschild met daarop een zittende duif met afgebroken olijfblad in haar snavel. De gevelstenen van Ennema en Bruinia zaten oorspronkelijk in het pand Eise Eisingastraat 16. Beiden liggen begraven in de Martinikerk: “Anno 1679 den 29 augusty is in den Heere gerust Iohannes Pyters Ennema in leven conf: meester tot Maccum oudt 32 iaer en 8 weecken”. “Anno 1684 den 16 oct is in den Heere gerust Attie Agges Bruinia laeste huisvrou van Iurian Beerns Salvarda olt 30 iaeren drie maenten en 16 daegen ende leit hier begraven” Johannes Pieters Ennema is geboren op 04-07-1647 en Antje Brunia op 30-06-1654. Johannes was magistraat en kapitein van een compagnie soldaten die onder Joure gelegerd was. In aug.1673 kreeg hij moeilijkheden met de Senaat van de Academie omtrent betalingen tot onderhoud der soldaten. De Senaat wenste niet te betalen, maar zond wel manschappen. Ennema weigerde de manschappen op te nemen in zijn compagnie en wendde zich tot Prins Maurits. Deze gaf Ennema opdracht om de manschappen wel op te nemen. Die bleef weigeren en wendde zich tot de Gedeputeerde Staten die zich samen met de Prins over de kwestie bogen en uiteindelijk Ennema op 12 september 1673 gelijk gaven en de Senaat alsnog dwongen tot betaling en de manschappen terug te roepen. "

Gevelstenen: "Tekst: ''Gelijk vliegende vogelen alzóó zal de Heer der heirscharen Jeruzalem beschutten ; beschuttende zal Hij het ook verlossen; doorgaande zal Hij het ook uithelpen'' Deze steen vorm in feite één geheel met steen A-07-04-00018 van Ennema en Brunia. Het is een tekst uit de bijbel, Jesaja 31 vers 5, en slaat op de onzekerheid onder de mensen op het moment (1585) dat de Academie werd gesticht. Het land was toen namelijk in oorlog met Spanje. "

Gevelstenen: “FUNDAMENTUM DEI STAT FIRMUM”. Vertaald: “De fundamenten van God staan stevig”. Dit was de stichtingsspreuk van de Academie. ( Afkomstig van de poort van de Academiegebouwen)

Gevelstenen: “CHRISTO ET ECCLESIAE”. Vertaald: Christus en kerk”. Met deze woorden is de Academie ingewijd. ( Afkomstig van de poort van de Academiegebouwen)

Gevelstenen: Tekst op rechthoekige steen: “HAEC URBS EST CHRISTO PACI MUSIQUE SACRETO ERGO BONUS TANTUM NON CAPIT MALOS”. Vertaald: “Deze stad is aan Christus, vrede en de muzen gewijd. Daarom ontvangt zij alleen de goeden en niet de slechten” ( Afkomstig van de poort van de Academiegebouwen). Onderste drie stenen: De stenen met “ANNO” en “1585” : het jaar dat de Westerpoort gebouwd werd en tevens het stichtingsjaar van de Academie. Daar tussenin nog een leeuwenkop.

Gevelstenen: De gevelsteen rechts heeft als tekst “10 Juli 1889 De eerste steen gelegd door J. Mulder, waarn. Burgemeester en oud-regent van dit gesticht”. De datum van 10 juli 1889 komt overeen met de bouw v/d afdeling op de hoek v/d Voorstraat en Vijverstraat v/h Krankzinnigengesticht, toen de voormalige Armenschool werd gesloopt en er nieuwbouw plaatsvond. Het was de 1e uitbreiding sinds het begin v/h gesticht in 1869. J. Mulder was van 1850-1865 en van 1884-1885 regent / bestuurslid v/h gesticht.

Gevelstenen: “Uitbreiding Vrouwenafdeeling anno 1891. Ir. W.W. Wichers Wierdsma, burgemeester” werd in 1891 geplaatst bij de uitbreiding v/d Vrouwenafdeling v/h Krankzinnigengesticht, dat in 1934 weer is afgebroken. De steen is daarna geplaatst in de nieuwbouw a/d Vijverstraat, welke in de jaren 80 v/d vorige eeuw gesloopt is

Westerpoort voor dat de bruggen zijn verwijderd met zicht op Academiestraat

Academiestraat (met nummer 35 van de Waagstraat) Tekeningen voor het bestemmingsplan Gemeente Franeker

Academiestraat

Academiestraat met PZ

Academiestraat 2,3,8,9,10, na afbraak van de panden 3 en 4 .

Academiestraat 8,9,10 In 1893, na afbraak van 2 woningen verbouwd t.b.v. de uitbreiding v.h. P.Z.

Psychiatrisch Ziekenhuis. Het heeft in zijn bestaan verschillende benamingen gehad naar gelang de tijdgeest. Krankzinnigengesticht, Geneeskundig gesticht voor krankzinnigen, Psychiatrisch Inrichting, Psychiatrisch Ziekenhuis en GGZ instelling.

Psychiatrisch Ziekenhuis. Het heeft in zijn bestaan verschillende benamingen gehad naar gelang de tijdgeest. Krankzinnigengesticht, Geneeskundig gesticht voor krankzinnigen, Psychiatrisch Inrichting, Psychiatrisch Ziekenhuis en GGZ instelling.

Psychiatrisch Ziekenhuis. Het heeft in zijn bestaan verschillende benamingen gehad naar gelang de tijdgeest. Krankzinnigengesticht, Geneeskundig gesticht voor krankzinnigen, Psychiatrisch Inrichting, Psychiatrisch Ziekenhuis en GGZ instelling.

Psychiatrisch Ziekenhuis. Het heeft in zijn bestaan verschillende benamingen gehad naar gelang de tijdgeest. Krankzinnigengesticht, Geneeskundig gesticht voor krankzinnigen, Psychiatrisch Inrichting, Psychiatrisch Ziekenhuis en GGZ instelling. ( Kleur )

Psychiatrisch Ziekenhuis. Het heeft in zijn bestaan verschillende benamingen gehad naar gelang de tijdgeest. Krankzinnigengesticht, Geneeskundig gesticht voor krankzinnigen, Psychiatrisch Inrichting, Psychiatrisch Ziekenhuis en GGZ instelling.

Psychiatrisch Ziekenhuis. Het heeft in zijn bestaan verschillende benamingen gehad naar gelang de tijdgeest. Krankzinnigengesticht, Geneeskundig gesticht voor krankzinnigen, Psychiatrisch Inrichting, Psychiatrisch Ziekenhuis en GGZ instelling. ( Kleur )

Academiestraat

Academiestraat

Academiestraat ( Kleur ).

Academiestraat

Bedrijvigheid op de Academiestraat en de Schilbanken.

In Ca 1956 is bij de PZ Ziekenhuis een grote verbouwing geweest aan Academistraat en Waagstraat. Groente winkel van Metselaar is afgebroken en ook aan de Academistraat zijn veel panden verdwenen en heeft plaats gemaakt voor nieuwbouw. In de Waagstraat lag veel materiaal opgeslagen en is veel beton ijzen geflecht. Aannemer was Frolig uit Harlingen. Het ijzervlecht bedrijf Eebink uit de PF Catsstraat heeft met meeste ijzer voor in het beton gemaakt. In het gegraven gat de latere kelder gingen hele lange betonpalen. Grond was er erg zacht palen zakten er door hun eigen gewicht grotendeels tot op 1 meter in weg. Laatst stukje werd er geheid zonder dat de palen zichtbaar verder in de groot zakten. Dit door een heimachine op stoom en gestookt door kolen. Tijdens de bouw was er een rattenplaag in de straat. Dieren werden opgejaagd uit de oude panden en wisten ook niet waar te gaan. Cyclamen misten regelmatig hun bloemen bij mijn grootouders in de winkel.De panden aan de Academiestraat zij afgebroken merendeels waren dit winkels. Oa Riepsta garens enz. Die adverteerde altijd in de krant met de volgende slagzin. Uren dagen maanden jaren breid men met Riepstra?s garen. Ook stond hier de winkel waar Herman en Hans Poelsma en de fam woonde.

In Ca 1956 is bij de PZ Ziekenhuis een grote verbouwing geweest aan Academistraat en Waagstraat. Groente winkel van Metselaar is afgebroken en ook aan de Academistraat zijn veel panden verdwenen en heeft plaats gemaakt voor nieuwbouw. In de Waagstraat lag veel materiaal opgeslagen en is veel beton ijzen gevlochten. Aannemer was Frolig uit Harlingen. Het ijzervlecht bedrijf Eebink uit de PF Catsstraat heeft met meeste ijzer voor in het beton gemaakt. In het gegraven gat de latere kelder gingen hele lange betonpalen. Grond was er erg zacht palen zakten er door hun eigen gewicht grotendeels tot op 1 meter in weg. Laatst stukje werd er geheid zonder dat de palen zichtbaar verder in de groot zakten. Dit door een heimachine op stoom en gestookt door kolen. Tijdens de bouw was er een rattenplaag in de straat. Dieren werden opgejaagd uit de oude panden en wisten ook niet waar te gaan. Cyclamen misten regelmatig hun bloemen bij mijn grootouders in de winkel.De panden aan de Academiestraat zij afgebroken merendeels waren dit winkels. Oa Riepsta garens enz. Die adverteerde altijd in de krant met de volgende slagzin. Uren dagen maanden jaren breid men met Riepstra's garen. Ook stond hier de winkel waar Herman en Hans Poelsma en de fam woonde. (info: A. Heitman)

Winkeltje in de PZ tuin

Links de Academiestraat en rechts de Schilbanken.