Jacob Josephus Bramson

Jacob Josephus Bramson

Zoon van Josephus Nicolaas Bramson en Bilha Samuels. Op 19-8-1942 werd er om 6 u. s’ morgens hard op de deur van voorstraat 69 geslagen door de sicherheitspolizei en vier Franeker nsb leden. De familie Bramson werd gearresteerd en naar het politieburo gebracht en vroeg in de middag naar Leeuwarden vervoerd om niet veel later naar Westerbork getransporteerd. Zijn beroep als arts heeft de familie gespaard voor directe deportatie maar op 11-3-1944 is de familie Bramson vanuit westerbork gedeporteerd. Carolina naar Ravensbruck (op 16-2-1945 in kamp Bergen Belsen overleden) en Jacob en de kinderen naar Birkenau. Nadat het kamp door de russen was bevrijd is Jacob met zijn drie in Franeker geboren kinderen Reina Betsy, geb. 5-10-1932 Jozef Jacob, geb. 21-11-1934 en Betsy, geb. 26-4-1937 na een bizarre reis door Polen, duitsland en Belgie op 17-11-1945 aangekomen in Amsterdam, weesperplein 1, en op 14-5-1946 weer naar Franeker verhuisd, Harlingerweg 65. Jacob kon het leed moeilijk verwerken en vooral Reina Betsy was erg getraumatiseerd en zo werd besloten om op 17-1-1950 naar Israel,te emigreren. Jacob kreeg daar een baan als arts in het mental hospital Bat Jam. De familie woonde in dit pand dat in 1907 gebouwd is ter vervanging van de oude doopsgezinde pastorie.. Het in 1907 gebouwde huis kende eerder joodse familie’s zoals de arts Johan Leon van Lier en David Schrijver.

Carolina Bramson-Klein is samen met haar man Jacob initiatiefnemer van de kibboets in Franeker. Begin jaren dertig reizen ze al door Palestina, waarschijnlijk om zich te oriënteren op een eventuele emigratie. Ze zijn overtuigde zionisten. Jacob is tweede geneesheer bij het Psychiatrisch Ziekenhuis. Carolina, die rechten studeerde, is maatschappelijk en politiek zeer actief. Als de kibboets in Franeker in 1934 van start gaat, worden Carolina en Jacob begeleiders van de bewoners, die vaak vanuit moeilijke omstandigheden in Franeker terecht zijn gekomen. Bovendien is het leven voor de bewoners zwaar. Ze hebben weinig comfort in huis en het werk bij boeren, tuinders of elders is zwaar. Carolina en Jacob hebben drie kinderen, Reina, Josef en Batya. Op de filmbeelden van Jacob zien we o.a. Carolina met de kinderen een bezoekje brengen aan de kibboetsbewoners. De bewoners van de kibboets komen ook regelmatig naar Huize Camper aan de Voorstraat, waar de Bramsons wonen, bijvoorbeeld om op vrijdagavond de sabbat in te luiden. Begin 1941 is het met deze samenkomsten gedaan. Jacob Bramson wordt op grond van anti-Joodse verordeningen door het bestuur van het PZ uit zijn functie ontheven. Het gezin vertrekt naar Wildervank, waar het huis van een oom en tante van Carolina aan de Nijverheidsstraat 22 leeg staat. Anderhalf jaar later, op 18 augustus 1942 om 6.15 uur in de ochtend, wordt het gezin Bramson van huis gehaald en gesommeerd naar Westerbork te vertrekken. Als arts krijgt Jacob daarna in enkele andere kampen een functie: kamp Vught en Huize De Schaffelaar in Barneveld. Terug in Westerbork worden ze in januari 1944 gedeporteerd naar Bergen-Belsen. Als houders van een Palestinacertificaat is hen beloofd dat ze zullen worden uitgewisseld met Duitse krijgsgevangenen. Dit blijken loze beloftes. Tussen begin januari 1945 en midden april 1945 komen in Bergen-Belsen 35.000 Joden om van honger, uitputting en ziekte. Onder hen Anne Frank en haar zusje Margot. Op 16 februari 1945 overlijdt ook Carolina Bramson-Klein. Jacob en de kinderen overleven het beruchte ‘verloren transport’: treinen die dagenlang in een niemandsland tussen de frontlinies rondrijden. Jacob en de kinderen zitten veertien dagen vast in zo’n trein. Ze overleven deze helletocht. Op 23 april 1945 worden ze bij Tröbitz door de Russen bevrijd. Na lange omzwervingen keren ze uiteindelijk terug naar Franeker. Geneesheer-directeur Van Andel woont inmiddels in Huize Camper. Jacob Bramson kan de PZ-woning aan de Harlingerweg 65 betrekken. Rond 1950 emigreert hij met de kinderen en zijn huishoudster Diet Wolleswinkel naar de pas opgerichte staat Israël.

Aan de Nijverheidsstraat 22 in Wildervank is voor Carolina Bramson-Klein een Stolpersteen geplaatst.

”