Fontein­straat 9 (1918 Noorderbleek nr. 17, 1925 nr. 28, in 1936 vernummerd)

Groente kwekerij bij de Dreeslaan van fam. Heitman Op het eind van de Fonteinstraat bij de Sexbierummer vaart lag over een sloot links, die in deze vaart uitkomt, een smal houten brugje. Sloot kwam uit bij de Jukemastraat. Over het brugje liep een smal schelpenpad naar de Dreeslaan (oude spoorlijn). Rechts van dit schelpenpad was een grasland van boer Salwerda. Had boerderij aan de Gr. Hofstraat, later de melkcentrale.’s Winters ging hij met zijn vee door de stad naar deze boerderij. Op de hoek Fonteinstraat- Minne Hofstrastraat stond een grote loods van Loonbedrijf Westra- Lantinga -Sytsma. Hiernaast boerderij Steensma. Hiervan is niets terug te vinden: alles is bebouwd met woningen. Het Stiselplak lag ook aan de Fonteinstraat. Was eigendom van de fam. Fontein.Op de wal van de Sexbierumervaart lag een grote plaat beton: een aanlegplek voor boten. Deze werd gebruikt door de Fa. Riemersma, die iets met wegen- en waterwerken aanleg deed.Woonde zelf aan de Jukemastraat, die woningen waren net gebouwd.Links over dit brugje lag een stuk land dat door pa en grootvader gehuurd werd van dhr. Koning, correspondent bij Nederlandse Bank. Grond is later verkocht aan de gemeente Franeker. Hierna is zonder overleg de huur opgezegd. Gemeente had andere plannen. Heeft tijdlang braak gelegen. Hierna heeft er op deze grond jaren een school gestaan Inmiddels ook afgebroken. Er werden veel soorten groenten verbouwd. Stond een schuurtje op. Aan de oostkant stond destijds een woning met schuurtje met een paar stuks vee van boer Fokkema, die er ook woonde Huur was 90 gulden .Opbrengst ging naar de veiling “Ons Belang” aan de Pr.Hendrikkade. Zuidzijde was in gebruik door Plantinga die daar ook groenten verbouwde. Woonde aan de Spaarbankstraat. Op deze grond is later de BLO- school gebouwd, nu afgebroken, heeft een andere bestemming. En grenst tegen laatste gedeelte Jukemastraat tegen Dreeslaan aan, waar ook de oude werkplaats van Westergo bedrijven heeft gestaan. Tussen deze grond en de Dreeslaan was een slootje met daarin veel kikkers, waar alle jeugd van Franeker op zoek was naar kikkerdril ( kwamen kikkervisjes uit). Later is deze gehele sloot over een groot gedeelte door de gemeente volgestort met huisvuil door de gemeente reiniging. Nu Hottingastraat. Deze sloot moet erg vervuild zijn, dat kan niet anders door de vele jaren dat er van alles zo maar werd gebracht. Tuinafval bij de klanten vandaan brachten we hier ook naar toe.We kweekten hier oa aardbeien. Na schooltijd heb ik daar menig uurtje doorgebracht met het plukken van de vruchten. Voordeel was dat we aardbeien, die door een slak een beetje aangevreten waren, mochten opeten. Plekje er uitbijten en het was weer ok. Ben er wel eens een hele dag ziek van geweest .Ook de wortelen hier gekweekt, werden dan tot bossen gemaakt. Deze bossen spoelden we af in de sloot voor woning Fokkema. Ook werden er verschillende soorten boontjes gekweekt. Ook door Plantinga. Zo is het eens gebeurd dat Plantinga zich vergiste met de rij boontjes:zat in onze rij. Hoor hem nog vloeken. Deze man was familie van pa Er was een stuk met frambozen beplant. Ging met een personeelslid vaak op de kar naar het land toe. Was met een oude handkar met ijzeren hoepels om de wielen, die een boel herrie maakten tijdens het rijden. Dit was Lolke van der Veen, hij woonde naast de steeg naast de kwekerij in de Tuinen. Deze woning was, zolang ik me herinner, versierd met een bordje op de hoek van het kozijn van de voordeur. Onbewoonbare woning. Was in die tijd een heel gebeuren. Ik herinner het me als een prettige tijd, ondanks mijn leeftijd van7-8 jaar. (Bron: A.Heitman)

Huisje aan de het eind van de Fonteinstraat links. een zijtak van de Sexbierumervaart. Eerder in gebruik bij Fa. Heitman voor de verbouw van groente.

Links de arbeidershuisjes en vooruit nummer 9 aan de Fonteinstraat

Piet H. Heitman op het land van Heitman in de tijd van de foto uit ca. 1947, waar groenten voor de veiling gekweekt werden. Lag aan het schelpenpad tussen eind Fonteinstraat en Dreeslaan. Aan de linker zijkant van het pad. Rechts lag het grasland met koeien van Salwerda, die in die tijd een boerderij in de Grote Hofstraat had. Op dat land is de BLO- school gebouwd, die later is afgebroken. Foto P.H.Heitman

Kwitantie voor de huur van bouwland aan de Fonteinstraat

Fonteinstraat. Genoemd naar de stieselmakerij van Fontein. (stijfsel makerij) Deze stond ongeveer op de plaats waar nu de beton buizen liggen. Dit was de weg naar het land dat mijn grootvader en mijn vader huurden van dhr. Koning. Koning was mijnheer Koning en was correspondent van de bank. Stond hoog in aanzien. Was de bedoeling dat opa de eerste koop zou hebben maar is onverwacht door de gemeente aangekocht. Ook is hier in 2007 nog de betonen aanlegsteiger te zien die gebruikt werd door Fokkema wegenaanleg en deze woonde in de Jucemastraat. Voor de woning niet op foto te zien aan de M. hofstrastraat loonbedrijf van Lantinga Westra en Sijtsma later verdergegaan als Westra. Nu is het loon bedrijf Westra bij de nieuwe brug over het kanaal.

Op deze foto is de woning van Fokkema duidelijk te zien. De sloot voor het huis en naast de school aan de Jukemastraat was de afscheiding van het land dat we gebruikten. Er staat nu de BLO school op waar ook Sipke Sipkema samen met Neef les heeft gegeven. Het gedeelte aan de kant van de Jucemastraat was in gebruik van Frans Plantinga. Woonde in de Spaarbankstraat. Gedeelte dat wij gebruikten was aan de noordzijde. Aan de achterkant liep het land door tot de Dreeslaan.Er liep van af het smalle bruggetje van de Fonteinstraat een schelpenpad naar de Dreeslaan. Brug was smal 2 planken met leuningen. Dit is een wandel pad dat veel in gebruik was. Land aan de noord kant van het schelpenpad is van Salwerda geweest die een boerderij in de Grote Hofstraat beheerde. Later de melkcentrale van de gezamenlijke melkboeren. Nu stalling van auto?s. Op het eind van dit schelpenpad was aan weerzijden bij de Dreeslaan stond een hekje. Hekje stond zodanig scheef van het altijd dicht viel en het openen was vrij zwaar je moet hele hek bijna optillen Dat het vee dat er liep niet weg zou lopen. De betonpaal van het hekje staat er nog steeds.(2007)> Op dit land werd door de jeugd veel draakje gevlogen. (vliegeren). Op het land bij de ingang naast schelpenpad stond een schuurtje voor het bewaren van de groente die er werd gekweekt. Op de foto staat mijn broer Piet. Naast het hokje is nog een stukje van het bruggetje te zien.Als ik uit de lagere school kwam ging ik hier vaak heen moeder was daar soms wel aan het werk en ik hielp mee.Er werden oa gekweekt frambozen, aardbeien, boontjes, wortelen, sla, andijvie, pre,i uien. Wortels werden met blad en al als een bos bijeen gebonden en daarna in de sloot schoongespoeld. Transport van dit alles was met een handkar met ijzeren hoepels om de wielen. Gaf veel lawaai. Groenten gingen naar de veiling ?Ons Belang? aan de Pr.Hendrikkade.

Fontainstraat Schuurtje op land met Dahlia,s en aardbeien. Hier werden groenten verbouwd door A. Heitman (sr). Perceel lag aan het eind Fonteinstraat over het smal bruggetje naar de Dreeslaan aan een schelpenpad. Leuning van bruggetje is te zien aan de 4 planken aan de zijkant. Hokje diende als opslag en gereedschap. Piet Heitman tussen de bloemen. Grond gehuurd van Koning. Administrateur van een bank

Stijfsel makerij van Fontijn op de Fonteinstraat. foto Komt uit een tijdschrift

Opslag Westra aan de Fontainstraat

Opslag Westra aan de Fontainstraat

Fonteinstraat, Rechts de Stijfselmakerij met op de achtergrond de Scheepswerf van Koningsveld

schuur van Loonbedrijf Westra

Fonteinstraat met de Stijvselmakerij. tekening Portier uit 1741

Stijselplak en Westra gezien vanuit de richting Sexbierum

"STIJFSELFABRIEK In 1728 deden de broers Adrianus en Hendrikus Altena, zilversmid en lakenkoopman een verzoek aan de staten van Friesland om een stijfselfabriek in Franeker te mogen oprichten en het octrooi daarvoor te verkrijgen. Ze hadden daarvoor reeds een stuk land gekocht van de erven van Duco Martena van Burmania. Het land was gelegen nabij de Sexbierumervaart. Het verzoek werd echter afgewezen. Op 27 januarie 1729 overleed Adrianus. Zijn twee zonen Gijsbert en Sieds verkochten het land in 1734 aan Johannes Haijes Haitsma. In 1730 werd door de heren Albertus Lyclama a Nijeholt secretaris der stad Franeker, Harmanus Gonggrijp, burgemeester van Franeker, Harmanus Portier, koopman te Harlingen, Frans Piers Reinsma, koopman te Franeker en Johannes Haijes Haitsma, leerlooier te Franeker een verzoek ingediend bij de staten om te komen tot de oprichting van een stijfselfabriek met octrooi. Het verzoek werd op 3 maart 1731 ingewilligd voor een periode van 5 jaar. Het oude tichelwerk aan de sexbierumervaart werd afgebroken behalve de ovens. Maar het duurde nog tot 1735 voor de fabriek in gebruik werd genomen. Het idee om een stijfselfabriek te beginnen kwam van Harmanus Jelles Portier, een koopman uit Hoorn die door zijn huwelijk met de Harlingse Froukje Klases Braam aldaar terecht was gekomen. In Noord Holland stonden vele van dit soort fabrieken. De fabriek moest direct aan het water staan omdat dit gebruikt moest worden voor de productie en transport. Ook mede bepalend voor de plaats was de aanwezigheid van een natuurlijke wel die ten westen van het oude tichelwerk lag. (Lag aan de zuidkant van de huidige speeltuin) De ovens van het oude tichelwerk werden gebruikt om water te verwarmen wat nodig was voor de fermentatie. Het ging voorspoedig met de productie en er werkten ruim 30 man in de fabriek ondanks dat de leerlooier Johannes Haitsma zich kort na de opening terug trok en zijn financieel aandeel terug eiste omdat hij van plan was een lijmziederij en leerlooierij op te richten. Pas in 1827 werd de stijfselmakerij eigendom van Ludolph Reinier Fontein, fabrikant die koopt voor fl. 2925 de stijfselmakerij van Elisabeth Waardenburg. In 1831 wordt de stijfselmakerij verbouwd tot panwerk alsmede nieuwbouw panwerk ten westen."

Fonteinstraat en deel Ypeysingel

Fonteinstraat en Noorderbleek