Raadhuisplein 1

A-05-01-00048

Folkert de Jong “Molotov”

Folkert de Jong werd geboren op 16 maart 1891 in de Grote Kerkstraat in Leeuwarden.
Zijn vader dreef hier een groentezaak. Waarschijnlijk niet met veel succes, want het gezin verhuisde in 1892 naar de Zilverstreek in Arum. Zijn vader verdiende daar eerst de kost als terp-afgraver, maar later probeert hij het in de brandstoffenhandel. Folkert ging wel naar school, maar moest daarnaast ook de kost verdienen. Niet ongewoon in die tijd. Hij begon in de terpafgraving, maar werd ook “molkefeint” . Toen hij negen was werd hij boerenknecht.
Toen hij veertien werd ging hij winters naar Duitsland te melken. Al snel bleef hij in Duitsland en leerde de taal en cultuur. Vermoedelijk sprak het militaire karakter van het Keizerrijk hem aan. In Folkert werd toen hij 17 was uitgeloot voor Militaire dienst. dat vond hij jammer, maar 1914 bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog werd hij toch opgeroepen.
Folkert moet dus op de hoogte zijn geweest van de situatie in Duitsland, maar geloofde niet dat Duitsland Nederland zou aanvallen. Hij stond eigenlijk wel achter Duitsland, omdat hij tegen Engeland was. De oorzaak was dat hij vond dat Engeland het in de oorlog tegen de boeren in Zuid-Afrika (1899-1902) helemaal verkeerd had gedaan.
In 1921 kreeg Folkert werk in de net geopende Suikerfabriek als Machinist. Hij fietste iedere dag van Arum naar Franeker. Maar door de grote overgang van de warme fabriek en de vrieskou liep hij ernstige longontsteking op. De dokter adviseerde hem om naar Franeker te verhuizen, zodat hij niet zo lang hoefde te reizen. Ze woonden eerst op het Oostvliet 77 en later op het Westvliet 85. Voordat de Suikerfabriek moest sluiten had Folkert een aardappelhandel overgenomen. Dienst nemen zat er niet meer in, maar Folkert werd lid van de B.V.L. (Bijzondere Vrijwillig Landstorm) een soort B.B. die we later kenden. Ze mochten uniformen dragen en hadden de beschikking over wapens.

De Oorlog begint

Toen de Duitsers op 10 mei 1940 Nederland vervolgens binnenvielen, was het voor Folkert meteen duidelijk dat dat tegen zijn principes in druiste. Het feit dat hij Duits sprak en de mensen kende zou hem in de periode 40-45 goed van pas komen. Folkert moest bij de B.V.L. in de meidagen wacht lopen bij de Centrale op het Eiland en bij het Postkantoor. Na de capitulatie moesten ze de wapens inleveren. Vele voormalige B.V.L leden ging later in het verzet waarbij konden terugvallen op hun training en wapenkennis.
Folkert was een zwijgzame man wiens leven sterk beïnvloed werd door Vaderlandsliefde en geloof in God. Hij was lid van de gereformeerde kerk en een AR man (Anti-Revolutionaire Partij ) met bijbehorende kenmerken als strijdbaarheid en onverzettelijkheid. In Arum werd hij “De Rooie” genoemd omdat hij voor de vakbond was, en vond dat boeren te veel macht hadden.
Na de capitulatie gebeurde er qua verzet niet veel, maar toen halverwege 1942 de transporten begonnen, en jonge mannen naar Duitsland moesten om te werken, kwam het verzet op gang.

Folkert was een man van “alles of niets” en zei tegen zijn vrouw “ik wol by ut forset”. Waarop zijn vrouw antwoorde “ As’t tinkst das ’t dwaen moast, dan moast ut mar witte” . Folkert meld zich in 1943 aan bij de onderduikbeurs in Leeuwarden als vervanger van aardappelhandelaar Meinte Polet uit Stiens. De onderduikbeurs was een provinciale aangelegenheid die plaats vond in de Ooster- en Noorderkerk te Leeuwarden en had banden met de LO ( de landelijke organisatie voor onderduikers ), De leiding van deze beurs was in handen van tien mannen waaronder Geale (schuilnaam voor Wijbenga ) voor Drachten, Molotov ( Folkert ) voor Franeker en Rients Westra voor Sexbierum. De meeste van deze mannen kwamen uit de AR gelederen omdat de ondergedoken Dominee Frits de Zwerver in Januari 1943 de aanzet had gegeven tot de Friese afdeling van de LO. In de beurs werden iedere vrijdag onder het mom van Kerkenraadvergadering 80 tot 100 onderduikers verdeelt over Friese rayons. Folkers moest alles regelen voor de onderduikers in zijn rayon zoals adressen zoeken, koeriers zoeken en bonnen regelen.

Organisatie

Na 5 september 1944 veranderd de zaak als Prins Bernhard word aangewezen als opperbevelhebber van de binnenlandse strijdkrachten. Hij wil dat alle verzetsgroepen worden gebundeld tot de NBS ( Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten ). Na veel overleg tussen de verschillende groepen OD ( Orde Dienst ) en KP ( Knok Ploegen) komen ze tot een fusie. Folkert de Jong werd D.O.L van district zeven en kreeg reserve officier drs. A.G v.d Horst, met als schuilnaam “Verwey” als D.I.C. ( de structuur van het verzet in Friesland was als volgt; Kolonel De Klerck werd aangesteld als commandant van Friesland. Hij kreeg naast zich een G.S.L. ( Gewestelijk sabotage Leider, voerde de opdrachten uit ) en een G.O.L. (Gewestelijk operatie Leider ,ontwierp de opdrachten) Kramer (had de overval op de Leeuwarder gevangenis geleid) werd de G.S.L.. Friesland werd verdeelt in 11 districten, die op hun beurt elke een D.I.C ( District Commandant) en een D.O.L ( District Operatie leider) kregen.) Alle opdrachten kwamen nu van boven, de vrijheid van handelen was voorbij.)
Folkert moest de militaire actie leiden en organiseren, wat inhield dat hij de dropping moest regelen, het vervoer van de wapens en een bergplaats. Omdat de wapenkennis van veel mannen te wensen overliet, werd Folkert en de Heer Prins aangesteld als wapen Instructeur. Ze reisden per fiets de gehele provincie door om in schuurtjes, op zolders en achterafgelegen plaatsen wapen instructie te geven. Dat was erg gevaarlijk omdat verraad op de loer lag.
Folkert heeft zelf niet deel genomen aan acties, dat was te gevaarlijk. Na de bevrijding trokken enkele leden van de NBS met de Canadezen mee om Harlingen te bevrijden. Anderen bleven in Franeker om ‘foute inwoners’ tegen agressie van plaatsgenoten te behoeden voor bijltjesdag. Hij vond dat de oorlog voorbij was en als er gestraft moest worden dat in een rechtbank moest gebeuren. Folkert keerde terug naar zijn gezin. De oorlog hadden geestelijk en lichamelijk een zware tol geëist en hij was moe. Over zijn tijd in de oorlog heeft hij niet veel meer losgelaten.

Deze samenvatting over Folkert de jong verscheen in een serie van 5 weken in de periode van 2 mei 1990 tot 30 mei 1990 in de Franeker Courant Journalist was Geale Groen.